Trądzik pospolity – rodzaje trądziku, jego typowe objawy i sposoby postępowania

Istnieje wiele metod postępowania z trądzikiem, ale najlepiej, by tę najskuteczniejszą i najbezpieczniejszą zalecił Ci dermatolog¹. Zanim jednak dojdzie do wizyty, poznaj swojego przeciwnika.

Początek trądziku – jak rozpoznać objawy?

Trądzik pospolity jest dokuczliwym schorzeniem dermatologicznym, które – w różnym stopniu – dotyka niemal wszystkich. Jak można go rozpoznać? Pierwszy objaw, który powinien zwrócić Twoją uwagę, to wzmożone wydzielanie łoju. Na pewno nie umknie Ci nadmiar sebum, zwłaszcza w okolicy czoła, nosa i brody. To sygnał, że wkrótce pojawią się zaskórniki, czyli zmiany niezapalne. Wykwity nie muszą występować wyłącznie na twarzy – często zajmują również tułów, czasem klatkę piersiową, rzadziej kończyny (ramiona) i pośladki^1,2. 

Istnieją dwa podstawowe typy zaskórników: otwarte i zamknięte¹. Jak je odróżnić?

W centrum zaskórników otwartych znajduje się niewielki otworek, przez który wydostaje się masa łojowo-rogowa. W zmianach gromadzi się melanina (brunatny barwnik skóry); dochodzi w nich także do utleniania keratyny, czyli białka, które buduje zrogowaciały naskórek. W rezultacie szczyt zaskórników otwartych ma wyraźny, ciemny odcień – bez trudu zauważysz to w lustrze.

Wygląd zaskórników zamkniętych jest zupełnie inny – to białawe, drobne zmiany, które tworzą się w głębszych warstwach skóry. Powstają z „winy” korneocytów (martwych komórek naskórka), które zbierają się w ujściu gruczołów łojowych, blokują je i uniemożliwiają wydostanie się łoju.

Faza zapalna trądziku pospolitego

Powstanie zaskórników oznacza koniec okresu niezapalnego trądziku – po tym łagodnym etapie najczęściej problem przechodzi w fazę zapalną, na której przebieg wpływają przede wszystkim czynniki infekcyjne^1,4. 

W umiarkowanej postaci trądziku do zaskórników dołączają grudki, a więc wykwity o charakterze zapalnym. To wypukłe, czerwonawe zmiany, które z czasem mogą przekształcać się w krosty, czyli wykwity wypełnione ropą. Jeśli je zaniedbasz, rozwiną się w nacieki zapalne. W zmianach ropnych występują bakterie Propionibacterium acnes, które przyczyniają się do dodatkowych podrażnień i prowadzą do rozprzestrzeniania się stanu zapalnego w skórze właściwej^1,4. 

Z kolei o ciężkiej postaci trądziku pospolitego mówimy kiedy zmiany nasilają się i na skórze widać m.in. takie zmiany jak cysty, guzki itp. Takie stadium trądziku wymaga zawsze postępowania pod okiem lekarza specjalisty. Jest to niezbędne m.in. po to, aby uniknąć powikłań w trądziku, np. blizn¹. 

Rodzaje trądziku pospolitego³ 

Istnieją różne klasyfikacje trądziku pospolitego. Biorąc pod uwagę typ zmian skórnych, mówi się o trądziku:

• zaskórnikowym – w jego przebiegu występują wyłącznie zaskórniki (zamknięte i otwarte);
• grudkowo-krostkowym – do zaskórników dołączają grudki i krosty;
• guzkowo-cystowym – obserwuje się głębokie guzy zapalne i guzy ze zgromadzoną treścią ropną;
• piorunującym – oprócz zmian trądzikowych pojawiają się też objawy ogólne, m.in. wzrost temperatury ciała, bóle stawowo-mięśniowe, osłabienie, nieprawidłowości w wynikach badań laboratoryjnych (leukocytoza, wyższe OB).

Ze względu na rodzaj objawów wyróżniamy trądzik:

• młodzieńczy – z zaskórnikami i grudkami, który ustępuje z wiekiem (największe nasilenie zmian przypada na okres pokwitania);
• ropowiczy – z torbielami ropnymi, które, gojąc się, pozostawiają blizny;
• skupiony (częstszy u mężczyzn) – z głębokimi naciekami, torbielami ropnymi i dużymi zaskórnikami, które mogą zlewać się i goić przez bliznowacenie;
• bliznowcowy – z bliznowcami powstającymi w obrębie wykwitów trądzikowych;
• o ciężkim przebiegu, z objawami ogólnymi (zwykle u młodych mężczyzn) – z silnymi wykwitami, gorączką, odchyleniami w badaniach laboratoryjnych i zmianami w obrazie RTG (w stawie mostkowo-obojczykowym).

Z uwagi na czynniki prowokujące powstawanie zmian trądzik dzieli się na:

• zawodowy (u pracowników po kontakcie, np. z chlorem, olejami);
• polekowy (u osób stosujących: steroidy, witaminę B₁₂, jod, barbiturany)
• kosmetyczny (w wyniku nadużywania pudrów, róży, podkładów, które blokują gruczoły łojowe i potowe);
• niemowlęcy – związany ze stosowaniem olejów mineralnych do pielęgnacji skóry niemowląt.

Trądzik tego rodzaju bywa mniej problematyczny. Wyeliminuj czynnik, który odpowiada za objawy, a zmiany ustąpią.

Trądzik pospolity – metody postępowania

Jak należy postępować z trądzikiem? Na pewno powinnaś zasięgnąć porady specjalisty. Najczęściej stosuje się preparaty miejscowe o działaniu:

• przeciwłojotokowym;
• przeciwbakteryjnym;
• przeciwzapalnym;
• komedolitycznym, czyli przeciwzaskórnikowym³. 

Postępowanie zwykle zaczyna się od stosowanych bezpośrednio na skórę retinoidów, które hamują powstawanie mikrozaskórników, zaskórników i zmian zapalnych, oraz istotnie ograniczają ich liczbę. Co ważne, retinoidy zwiększają wnikanie innych substacji, które zwalczają trądzik, np. klindamycyny, erytromycyny⁴ .

Ciężkie, zaawansowane stadium trądziku pospolitego zawsze powinien ocenić lekarz, aby móc ustalić optymalną terapię. Prawdopodobnie zaleci przyjmowanie leków doustnych – antybiotyków lub izotretynoiny, czyli pochodnej kwasu witaminy A^1,3.

Jeśli zauważyłaś nawet niewielkie wykwity, nie odkładaj kuracji „na jutro” – zmiany same nie znikną. Im wcześniej zaczniesz z nimi walczyć, tym większa szansa na osiągnięcie sukcesu – w postępowaniu z trądzikiem czas ma duże znaczenie¹.

dr n. med. Paweł Brzewski 

Bibliografia:

1. L. Mazarek, Trądzik, http://dermatologia.mp.pl/choroby/chorobyskory/74475,tradzik-pospolity, dostęp: 19.02.2017
2.  J. Szepietowski, M.Kapińska-Mrowiecka, A. Kaszuba, A. Langer, W. Placek, H. Wolska, Ł. Matusia, Trądzik zwyczajny: patogeneza i leczenie,” Przegląd Dermatologiczny” 2012, 99, s. 649–673,  http://www.termedia.pl/Tradzik-zwyczajny-patogeneza-i-leczenie-Konsensus-Polskiego-Towarzystwa-Dermatologicznego,56,20040,1,0.html, dostęp: 19.02.2017
3. K. Iwanek, Trądzik pospolity, „Lek w Polsce” vol. 25 nr 01’15:(284): 35-41,  http://lekwpolsce.pl/download.php?dokid=54dc9ea33a367, dostęp: 19.02.2017
4. R. Nowicki, Trądzik pospolity: skuteczne leczenie, „Przewodnik lekarza” 2006; 5:  96-102,  http://www.termedia.pl/Tradzik-pospolity-skuteczne-leczenie,8,6425,1,0.html, dostęp: 22.02.2017